Gümrük Kanunu Nedir? & Gümrük Yönetmeliği

İhracat ve ihracat olarak bilinen dış ticaret kapsamında yürütülen işlemler için gümrük giriş – çıkış işlemlerinin yapılması gerekir. Aktif olarak eşya ve mal gönderiminin yapıldığı şirketleri ilgilendiren hükümler,  belli kurallara göre uygulanır. Ülkelerin gümrük kapılarından giriş çıkışları düzenleyen kurallar bütünü, gümrük kanunu olarak tanımlanır. Hava sahası, kara ve içsular gümrük kapsamında değerlendirilir. Gümrük kanunu nedir dendiğinde, firmalara ihracat ve ithalat sırasında uygulanan kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. Gümrüklerde yapılan işlemlerin daha kapsamlı olmasını sağlayan kanunlar, ticaretteki maliyetlerin dengelenmesine de katkı sağlar. Geçiş sırasındaki işlemlerin daha hızlı olmasını sağlayan kanunlar, dış ticaret faaliyetlerini de artırır. Hem şirket hem de ülke bazındaki gelirlere katkısı olan kanunlar,  ülkelerin politikalarına göre uygulanır. Avrupa Birliği’nin öngördüğü mevzuatlara göre düzenlenen kanunların ülkemizde uygulanması 1999 yılında başlar. 2016 tarihinde yeni düzenlemeler yapılarak gümrük işlemleri daha standart bir hale getirilir. Gümrüklerde yapılan işlemleri belli bir düzende oluşturan sistem, elektronik ortamlara taşınarak daha işlevsel bir hal alır. Vergi mükellefleri ile gümrükler arasındaki iletişimin dijital ortamlar üzerinden yapılması, işlerin daha kısa sürede bitirilmesine imkan tanır. Gümrük kanunlarının mevzuatlar çerçevesinde uygulanması ülkelerin ticaret girdileri üzerinde de olumlu etkiler sağlar. Ülkelerin bazı devletler ile yaptığı anlaşmalarda uygulanan tarifeler de gümrük kanunlarına göre düzenlenir. İthalat ve ihracat kapsamında gümrüklerden giren eşyalara, kanun gereği satış bedeli üzerinden ödeme yapılır. 

Gümrük Kanunu Neleri Kapsar? 

Ülkelerin milli gelirlerinde büyük pay sahibi olan dış ticarette uygulanan gümrük kanunları, farklı kalemlerde değerlendirilir. Ülkemizde 2009 yılında yeniden güncellenen kanunlar ; uygulama, cezai işlemler ve yükümlülükleri kapsar. 12 kitap halinde ilgililer sunulan kanunlar, her alanda oluşabilecek durumları açık bir dille anlatır. Kitap içerisinde ;

• Kişilerin hak ve sorumluluklarını kapsayan bölümler
• Eşya ve malların geçişi sırasında uygulanan gümrük tarifeleri
• Gümrükte gerçekleşen depolama faaliyetleri
• Serbest dolaşım ve transit geçişler
• Ülkenin gümrük kapılarından çıkan eşyaların diğer ülkeye ulaşım süreci 
• Gümrükten muaf tutulan eşyalar hakkındaki prosedürler 
• Posta ve diğer taşımacılıkla gerçekleşen nakliyeler
• Gümrük vergilerinin teminat kapsamları ve geri ödenecek iadeler 
• Eşyaların geçiş sürecinde bekletilmesi için geçici depolama kuralları ve gümrük müşavirlerinin yükümlü olduğu mevzuatlar
• Çeşitli usulsüzlük ve cezaları kapsayan konular
• Uygulanan cezalara yapılacak itirazlar
• Geçici hükümler ve kitap dışında gelişen ekstrem durumlardaki müeyyideler

gibi başlıklar yer alır. Her ülkenin kendi kuralları ve iç düzenlemeleri kapsamında gerçekleşen dış ticaretin daha verimli olması adına bu hükümlerin detaylı olarak bilinmesi gerekir. Dış ticaret yapan firmaların gümrük mevzuatlarına hakim olmaları, maliyet ve bütçe açısından önemli bir detaydır. Kitaplar üzerinden ihtiyacınıza yönelik çözümlere ulaşarak ilgili durumlar hakkında detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz. Gümrük kanunları neleri kapsar ile ilgili tüm hükümleri barındıran kitap, oluşabilecek tüm durumlara karşı alınacak çözümler ve yaptırımları bir arada sunar. 

Gümrük Kanunu Hakkında Bilmeniz Gerekenler 

Gümrük kanunları, ülkenin ihracat ve ithalat dengesinin oluşmasına farklı açılardan yarar sağlar. Bu genelge kapsamında bazı detaylar öne çıkar. Birlik gümrük kodu olarak adlandırılan sistem sayesinde tüm işlemler elektronik ortamlara taşınır. Gümrük işlemlerini daha olağan bir hale getiren düzen, güvenilir firmalar üzerinden yapılan faaliyetlerde kolaylık sunar. Teminat kapsamındaki gümrük işlemlerini genişleten bu detaylar, ticaret hacminin artmasında pay sahibidir. Gümrük rejimlerinin uygulanması sırasında yapılan düzenlemeler; geçici ithalat, depolama ve işleme kurallarını net olarak belirtir. Serbest bölge kapsamında uygulanan kurallara göre gümrük idarelerinin bu alanlardaki kontrol ve denetim yetkileri artırılır. Gümrük kontrolü altında bulunan işleme rejiminde yer alan bazı konular, dahili işleme kapsamında değerlendirmeye alınır. Geçici ithalat rejiminin uygulandığı prosedürler ise geçici kabul rejimi olarak değiştirilir. Bu kapsamda gümrükten geçen eşyaların 2 yıl ile sınırlandırılan ülkede kalış süresi,10 yıla kadar esneyebilir. Gümrük idareleri dahili ve geçici  rejimlerde yetkili  makam olarak atanır. Gümrük kanunu hakkında bilmeniz gerekenler alt başlıklar özelinde derlenerek  hem ticaret yapanların hem de ülkelerin menfaatleri korunur. Gümrüklerden sık giriş çıkış gerçekleştiren firmaların yeni mevzuat ve yönetmeliklere hakim olması, zaman ve maddi açıdan oluşabilecek kayıpların önlenmesi için gereklidir. Bir nevi gümrük kurallarının belirlenmesi olarak tabir edilen kanunlar, eşyaların muayene sürecinden son aşamalarına kadar olan zaman dilimini kapsar. 

Gümrük Yönetmeliği

Gümrük kanunlarının mevzuatlara  göre düzenlenmesini belirleyen  kurallar, farklı konuların daha açık ve net olarak anlaşılmasını sağlar. Dış ticarette yapılan tüm giriş çıkışların belli bir düzende işlemesi için yapılan gümrük yönetmeliği, Avrupa Birliği çerçevesinde gerçekleşir. Her işlemi farklı alt başlıklara göre anlatan yönetmeliklerde, usul ve esaslar açık olarak dile getirilir. Kişisel ve sektörel anlamda verilen hak ve yerlilerin geçerlilik süreleri de bu yönetmeliklere göre değişir. Özel statü kapsamında yapılacak geçişler ve belge kapsamında yapılacak düzenlemeler de bu yönetmelikle çerçevesinde değerlendirilir. Gümrük işlemlerinde doğan ceza ve vergi artış ve azalış miktarları gibi maddi konulara ilişkin mevzuatlara da yönetmelik çerçevesinde hakim olabilirsiniz. Yanlış ve eksik bilgilere göre düzenlenen belgeler yönetmelik gereği iptal edilerek iki yıl hak mahrumiyeti uygulaması kapsamına alınır. Tüm bu kural ve uygulamalar gümrük bakanlığının yetkili kıldığı müsteşarlıklar tarafından yapılır. Yönetmelik ; amaç,  kapsam, dayanak, tanımlar, çeşitli hükümler karar, bilgi ve süreleri kapsayan konuları ile birinci kitapta detaylı olarak anlatılır. Gümrük tarifelerinin uygulanması alanına giren konulara ikinci kitapta yer verilir. Gümrük vergi oranlarını sistematik olarak gösteren cetvel, hangi kalemde ne kadar vergi ödemesi yapılacağı konusunda firmalara detaylı bilgilendirme sağlar. Bazı dönemlerde yapılan vergi indirim oranları ve ödeme dönemleri de bu bölümde detaylı olarak işlenir. Gümrükten geçen malların üretimlerini birden fazla ülkede gerçekleştiren şirketlerin uyması gereken kurallar,  yönetmeliklerde detaylı bir şekilde dile getirilir. 

Gümrük Yönetmeliğinde Serbest Bölge

Her ülkenin serbest bölge olarak belirlenen kısımları, ülke kapsamındaki kurallara göre değerlendirilir. Serbest bölge kapsamında olan giriş çıkışların denetim ve kontrolleri gümrük idarelerinin yetki alanında yer alır. Geçişler sırasında taşıma ve nakliye için gerekli olan evrakların kontrolünü de gümrük idaresi üstlenir. Sonrasında karışıklık yaşanmaması için taşıma sırasında verilen belgelerin birer çıktısı gümrük idaresine teslim edilir. Bazı durumlarda serbest bölge olarak ayrılan yerlerde malların bir süre tutulması gerekir. Bu kapsamda kanunlar gereği bazı kurallara uyulması gerekir. Şüpheli bir durum arz eden malların konulması sırasında gerekli kontrollerin detaylı olarak incelenmesi öngörülür. Özellikle patlayıcı ve yanıcı özelliği olan eşyalar, ayrı bir yerde teslim süresine kadar depolanır. Teslimat süreleri sınırsız olarak belirlenen serbest bölgede, evrak ve belgelerin tam olarak olması gereklidir. Gümrük kanunlarının farklı maddeleri kapsamında işleme tabi tutulan eşyalar için uygulanacak prosedürler fark gösterir. Gümrük kanununun içeriğinde yer alan serbest bölgede, 156, 157,158 ile 159. maddeler esas alınır. Bu bölgelerde dolaşımda olan tüm eşyalarda vergi, ithalat ve ihracat kurallarının yer aldığı hükümler geçerlidir. Gümrük İdaresi, serbest bölgeye giriş çıkış yapan eşyaların kontrollerini gerekli gördüğü durumlarda yapma yetkisine sahiptir. Gerekli görülen durumlarda ek belge ve bilgi talep etme yetkisi için de gümrük idaresi görevlendirilir. 

Kaynakça

• TİM, Gümrük Kanunu
• Mevzuat, Gümrük Yönetmeliği
• UTİKAD, Yeni Gümrük Kanunu