Yurtdışı Taşımalarda Parsiyel Taşıma Kap ve Palet Sayısı Neden Önemlidir?

Parsiyel taşımacılığı; bir veya daha fazla alıcı tarafından farklı firmalardan sipariş edilen malların tek birleşmiş yük halinde taşıma süreci olarak tanımlanıyor. Yük teslimatı genellikle deniz, demiryolu, karayolu veya havayoluyla gerçekleşiyor. Bu durumda alıcıları farklı olan mallar aynı konteyner veya vagonun içinde taşınabiliyor. Yurtdışı taşımalarda parsiyel taşımacılığı sırasında üründe herhangi bir hasar meydana gelmemesi için ürünlerin yükleme aşaması oldukça önemli bulunuyor.

Ürünün yüklemesinden teslimatına kadar her aşaması taraflar açısından önemli bulunduğu için konu, Uluslararası Satım Sözleşmeleri Hakkında Birleşmiş Milletler Sözleşmesine dahil edilmiş. Buna göre; 1980 yılına ait Uluslararası Satım Sözleşmeleri Hakkında BM Sözleşmesi’nin 35/1 ve 35/2-b maddeleri, ambalaj mükellefiyetini satıcıya (ihracatçıya) yükleniyor. Buna göre satıcı, cinsine göre eşyayı paketlemeden sevk edebileceği gibi, alıcısına hasara uğramadan ulaşması için eşyayı uygun malzeme ile paketlemekle yükümlü tutuluyor. Sözleşme gereği, alıcı eşyanın cinsine ve taşıma aracına uygun paketlenmesini satıcıdan isteyebiliyor. Ayrıca paketleme tipini satış sözleşmesinde ve akreditifde şart olarak belirtiliyor.

Denizyolu taşımalarında, paketlemenin denize dayanıklı tipte (Seaworthy Packing) olması gerekiyor. Denizyolu ve karayolu taşımalarında aktarmalı veya karma taşıma yapılması halinde paketlemenin birkaç elleçlemeye (Multiple Handling) uygun olmasını alıcı talep edilebiliyor. Havayolu taşımalarında paketlemenin; taşıma ücretinin kilo bazında ödendiği göz önüne alınarak, hafif malzeme ile yapılmasına dikkat edilmeli. Paketleme ebadının demiryolu, karayolu, havayolu taşıma araçlarının ve konteynerlerin yükleme ebadına uygun olarak yapılması, taşıma ücretlerinden tasarruf edilmesini sağlıyor. Diğer bir deyişle; denizyolu taşımalarında paket ebadının geminin ambar ebadına; demiryolu taşımalarında paketleme ebadının eninin ve yüksekliğine dikkat ediliyor. Buna göre denizyolu taşımacılığında paketleme yüksekliğinin 2.70 metreyi ve uzunluğunun ise 12.50-18.30 metreyi geçmemesine dikkat edilmesi gerekiyor. Karayolu taşımalarında, paketleme ebadı eninin ve yüksekliğinin 2.30-2.40 metreyi ve uzunluğunun 13.60 metreyi geçmemesine önem veriliyor. Havayolu araçlarında ise paketleme ebadının uçağın kapısından girebilecek ve havayolu palet ve konteynerlere yüklenebilecek ebatta olması gerekiyor. Demiryolu ve karayolu taşımalarında, sevkiyat ürünü araçların yükleme ebadını geçer ise; gabari taşkını (Out of Gauge) olarak özel taşıma izni alınması gerekiyor. Gabari taşkını durumunda taşıma ücreti normal ücretlerin çok üstünde belirleniyor.

Parsiyel Taşımacılıkta Palet Kullanımı

Yazının da başında bahsettiğimiz üzere parsiyel taşımacılıkta teslimatın güvenli olması için ürünün yüklenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar bulunuyor. Bu hususlar kapsamında yükün, taşıma aracı ve/veya konteynerin taşıma sırasındaki hareketlerden etkilenmemesi için sağlam olarak yerleştirilmesi gerekiyor. Bu durum karşısında yurtdışı taşımacılıkta palet kullanımı önemli hale geliyor.

Paletler, yükü birimleştirmede kullanılan standart tavalar olarak nitelendiriliyor. Yükler bu tavalara istiflenip ambalajlanıyor. Böylelikle taşınmaya hazır hale getiriliyor. Palet, birbirine bağlanmış iki palet ızgarasından oluşuyor. Palet ızgaraları arasında forklift çatallarının girebileceği 10 cm kadar açıklık bırakılıyor. Paletlerin vasfı (tahta, plastik vb.) ile ilgili değişik ülkelerin (sıhhi) mevzuatlarından kaynaklanan farklılıklar olabiliyor. Bu hususla ilgili olarak nakliyatçının ve (ilgili ithalatçı ve/veya müşavirliklerimiz aracılığı ile) ihracatçının bilgi sahibi olması gerekiyor.

Taşınacak miktar, mümkün olduğu kadar büyük ve standart boyutlarda olmalıdır. Bu nedenle taşıma ekipmanının verimliliği, parçaların ve ham maddelerin yığın olarak veya toplanarak birim yük şekline getirilmesiyle artırılıyor. Ufak parçaları belli büyüklükteki kutulara doldurup parçaları paletler üzerinde toplayarak veya malzemeyi paketleyerek bir seferde çok miktarda malzemenin taşınması sağlanıyor. Paletler, taşınacak malzemenin belirli boyuttaki bir hacim içinde toplanmasını ve korunmasını sağlıyor. Bir palet üzerindeki yük, istiflenmiş yük ile birleştirilmiş yük olarak adlandırılıyor. Paletler genel olarak ağaçtan, çelikten veya plastikten yapılıyor. Ağaç paletler, birkaç kiriş üzerinde düz bir yüzey meydana getirecek şekilde imal ediliyor. Paletlerin toplam yüksekliği 10-15 cm olacak şekilde hazırlanıyor. Yükler, palet üzerine malzemenin şekline ve cinsine göre belirli bir düzende yerleştiriliyor. Yüklü paletler, 5-8 metre yüksekliğe kadar üst üste konulabileceğinden malzemenin ezilmesine ve devrilmesine engel olacak biçimde konumlandırma yapılıyor.

Palet Standartları Nedir?

Paletler, sanayi ve tüketim mamullerinin taşınması, dağıtılması ve depolanmasında kullanılan temel ekipmanlardan biri olarak kullanılıyor. Paletlerin standart ölçüde olması; karayolu, havayolu ve denizyolu taşımacılığında ürünlerin titreşim ve darbelere karşı korunmasını sağlıyor. Standart ölçüdeki paletler, ürünlerin etkin bir şekilde depolanması ve dağıtılmasını da kolaylaştırıyor. Bununla birlikte bugün dünyada çok farklı türde paletler kullanılıyor. Ülkeler arası standardizasyon farklılıkları, ürün dağıtım etkinliğini azaltıyor. Örneğin ihraç malları, varış ülkesinde kullanılan taşıma ekipmanına uygun paletlere yeniden istiflemek zorunda kalınıyor. Bu durum, tüketim ve sanayi mamullerinin maliyetlerini yükseltmekte ve değerli doğal kaynakların (kereste, enerji vb.) israfına yol açıyor.

Ahşap paletlerin standartları ile ilgili birçok ISO (Uluslararası Standardizasyon Örgütü) ve CEN (Avrupa Standardizasyon Enstitüsü) standardı bulunuyor. Bu standartlar; palet üretiminde kullanılan ham maddenin nem oranı ve kalitesi, paletlerin fiziksel dayanıklılığı, palet çivilerinin bükme rezistansının ölçülmesine yönelik deneyler, paletlerin bakım ve onarımı, palet boyutları, imalatı ve işaretlenmesi, palet spesifikasyonları gibi konuları kapsıyor.

Yurtdışı Taşımacılıkta Standart Palet Ölçüleri

Avrupa ülkeleri zamanla paletlerde standartlaşmaya gitmiştir. Bu standartlaşma ile

ölçü, kalite, malzeme cinsi, nem oranı ve kullanılan çivi gibi noktalarda kesinlik belirten ölçüler kullanılmaya başlamıştır. Bu standartlara göre paletler Euro Palet olarak anılmaya başlandı. Euro Palet ile ilgili standart numarası UIC 435-2V’dir. Amerika, Kanada ve Meksika’da palet standartları ise Avrupa standartlarından değişiklik gösteriyor. Bu ülkelerde paletlerin 7 CFR 319.40 standardına uygun olması isteniyor. 18 Avrupa ve Amerika standartları arasındaki en büyük fark paletlerin ölçüsü oluyor. Euro Palet ölçüleri 80 cm x 120 cm iken Amerika standardında ölçü 100 cm x 120 cm’dir. Standart dışı palet ile Euro Palet boyut, kalınlık ve ortalama ömür süreleri aşağıda karşılaştırmalı olarak gösteriliyor. Euro Palet maliyeti, standart dışı paletlere göre çok daha düşük bulunuyor. AB ülkeleri, özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin Euro palet üretimine geçilmesi ve standarda aykırı paletleri Euro Palet olarak piyasaya sürmesi üzerine Avrupa Paletçiler Derneği (EPAL)’ni kurdu. EPAL, Euro Palet standardına uygun paletlere EPAL damgası vurulması için palet üreticilerine yetki veren ve bu yetkinin doğru kullanımını denetleyen özel statüde bir kuruluş halinde faaliyet gösteriyor.

Yurtdışı Taşımalarda Parsiyel Taşıma Palet Sayısı

Paletin boyutları parsiyel taşımacılık için önem teşkil ediyor. Denizyolu taşımacılığında paketleme yüksekliğinin 2.70 metre ve uzunluğunun 12.50-18.30 metre, karayolu taşımalarında, paketleme ebadı eninin ve yüksekliğinin 2.30-2.40 metre ve uzunluğunun 13.60 metre olması palet kullanımını sınırlandırıyor.

Palet ölçülerinin ülkelere göre değişmesinin önüne geçilmiş olsa da araçların uzunluk ve genişlik ölçüleri yurtdışı taşımalarda parsiyel taşıma kap ve palet sayısı için hayati önem taşıyor. Sevkiyat şirketleri tarafından aracın ve palet ölçülerinin bilinmesi durumunda sevkiyatta palet kullanmak avantaj sağlıyor. Tedarik zincirinin başlangıcından sonuna kadar tüm aşamalarında kullanılan paletler sayesinde daha etkin taşınmakta ve muhafaza edilmekte, sabitlemeleri nedeniyle de dayanıklılıkları artmakta ve hasara uğrama olasılıkları azalıyor. Paletli taşımacılık sayesinde araca büyük parçalarda 2 kat, küçük parçalarda 3 kat mal taşınabilmesi nakliyat için gerekli olan araç sayısını da azaltıyor.