Taşımacılıkta Tahakkuk

Hem taşımacılık hem de vergi ödemeleri ve farklı alanlarda sürekli olarak karşımıza çıkan tahakkuk ifadesi, farklı sektörlerde farklı anlamlarda ya da amaçlarda kullanılmaktadır. Tahakkuk, genel olarak bakıldığında tebliğ edilen vergilerin ödeme aşamasına ulaşmış olması anlamında kullanılmaktadır. Ancak tahakkuk ifadesi sadece vergi alanında değil aynı zamanda taşımacılık ve lojistik alanında da sıklıkla kullanılmaktadır. Peki, tahakkuk nedir ve taşımacılıkta tahakkuk hangi anlamda kullanılmaktadır?

Tahakkuk Nedir?

Tahakkuk ifadesi, günlük hayatta genellikle vergi ödemeleri ve vergi işlemlerinde karşımıza çıkıyor. Söz konusu verginin tebliğ edildikten sonra ödeme aşamasına ulaşmasına tahakkuk adı verilmektedir. Genel olarak baktığımızda tahakkuk, vergi mükellefi kişinin vergi borcunun kesinleşmiş olduğunu ifade etmek için kullanılmaktadır. Bununla birlikte vergi borçları, tahakkuk edilmeden önce de görülebileceği için ilerleyen dönemlerde tahakkuk süresi gelen vergiler de öncesinde sorgulanabiliyor. Söz konusu vergilerin tahakkuk edilebilmesi için, vergi mükellefi kişinin vergiyi ödeyeceğini kabul etmiş olması gerekmektedir. Vergi borcunun tahakkuk edilmesi için mükellefin söz konusu borç için herhangi bir itiraz talebinde bulunmamış olması gereklidir. 

Söz konusu olan vergilerin, tahakkuk edilmesi ile birlikte, mükellefin ödemek ile yükümlü olduğu vergi tahakkuku çeşitli belgeler ile bildirilmektedir. Bu belgeler ise tahakkuk fişi olarak adlandırılmaktadır. Tahakkuk fişleri, verginin ödenmesi gereken ya da düzenlendiği kurumlara bağlı olarak Taşıtlar Vergi Dairesi ya da Kurumlar Vergi Dairesi gibi farklı kurumlar tarafından düzenlenebilir. Tahakkuk ifadesinin genel anlamının yanı sıra, taşımacılık alanında kullanılan tahakkuk ifadesinin ne anlama geldiğini kavramak da bu iki ifade arasındaki farkları kavramak için oldukça önemlidir. Peki, taşımacılıkta tahakkuk nedir ve kullanım alanları ile kapsamları nelerdir?

Taşımacılıkta Tahakkuk Nedir?

Taşımacılık sektöründe tahakkuk, ithalat ya da ihracat işlemlerinde taşınan eşyalar hakkında ödenmesi gereken tüm vergileri kapsamaktadır. Çeşitli taşımacılık yöntemleri ile Türkiye sınırlarına giriş yapan tüm eşyaların, gerekli mevzuatlar çerçevesinde izinlerinin alınması ve tahakkuk edilen vergilerinin ödenmesi gereklidir. Türkiye sınırlarına giriş yapan tüm eşyaların, vergi ödemesine tabii tutulması halinde bu eşyalara dair tahakkuk edilen vergilerin ödenmesi de zorunludur.   Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) çerçevesinde, serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulan eşyaların ticaret politikası önlemleri dahilinde değerlendirilmesi halinde bu ödemeler geçerlidir. Ancak ilgili vergilerin tahakkuk edilebilmesi için vergi mükellefi olan kişi ya da firmaların, ödenecek vergiler üzerinde herhangi bir yanlışlık olmadığını kabul etmesi, başka bir deyiş ile vergi için itiraz etmemiş olması gereklidir. Ödeneceği kesin olarak kabul edilen vergiler tahakkuk edilerek, ödeme kısmına alınmaktadır. 

Tahakkuk Esası Nedir?

Tahakkuk esası ifadesi, dönemsel olarak tutulan muhasebe kayıtlarını ilgilendiren bir ifade olarak karşımıza çıkıyor. Tahakkuk esasının genel kapsamlarına bakacak olursak, işletmelerin gelir ve giderlerinin aynı finansal tablo üzerinde yer almasını konu alan bir süreci içermektedir. Gelir ve giderlerin aynı anda gerçekleştiğini göstermek için oluşturulan finansal tablolarda, tahakkuk esası dikkate alınmaktadır. Aynı dönem içerisinde ya da aynı anda gerçekleşen gelir ve giderlerin, miktarlarının kesinleşmiş olması tabloya alınmaları için yeterlidir. Bununla birlikte gelir ve giderlerin nitelikleri ve içeriği de kesinleşmiş olmalıdır. Henüz miktar ya da kapsam olarak kesinleşmeyen gelir ya da giderler, her ne kadar belirli olsa da tahakkuk esasına dayalı finansal tablolara eklenemez. 

Tahakkuk esasında, her finansal dönem için ayrı tablolar oluşturulmaktadır. Muhasebe sistemlerine göre oluşturulan her dönem 1 olarak baz alınmaktadır. Her ne kadar hesap döneminin başlangıcı genel olarak 1 Ocak, sonu ise 31 Aralık olarak belirleniyor olsa da hesap dönemlerinin bu tarihler ile başlama gibi bir zorunluluğu yoktur. Hesap dönemlerinin başlangıç ve bitiş tarihlerini Maliye Bakanlığı’ndan alınan izinler ile istenilen şekilde yeniden düzenlenme hakkı bulunmaktadır. Böylece işletme faaliyetlerine daha uygun finansal değerler elde edilmesi de mümkündür. Hesap dönemleri oluşturulurken dikkat edilmesi gereken en temel nokta, 1 yıl için oluşturulan hesap dönemlerinin 365 günü geçemeyeceğidir. 

Tahakkuk esası ile birlikte, tahakkuk işlemlerinde gelir ve gider hesaplamaları farklı detaylar ile oluşturulmaktadır. Gelir tahakkuku ve gider tahakkuku olmak üzere iki farklı alanda incelenen tahakkuk hesaplamaları, işletme gelir ve giderlerinin daha detaylı şekilde hesaplanması için kullanılmaktadır. Genel olarak bakıldığında gelir tahakkuku, muhasebe işlemlerinde belirtilen dönem sonundaki gelir hesaplarına karşılık gelmektedir. Gelir tahakkuku hesaplaması yapılırken gelir hesabına bu değerler borç olarak kaydedilmektedir. Bundan bir sonraki dönemde ise gelir tahsilinin ardından hesaplara alacak şeklinde kaydedildikten sonra hesap kapatılır. Yapılan tüm bu işlemlerin gelir tahakkuku hesabı üzerinden yapılması nedeni ile bu işleme de gelir tahakkuku adı verilmektedir. Gider tahakkuku ise kesin olarak gider şeklinde belirtilen tutarların ifade edildiği hesaplara verilen isimdir. Gider tahakkukuna eklenecek olan tüm gider tutarlarının, belgeli olması zorunludur. Bu tutarların gider tahakkukuna eklenmesi için ilerleyen aylarda ödenen hesaplarda bu tutarların yer alması da gereklidir. Gelir ve gider tahakkuku hesaplamalarında görülen sapmalar ise genel olarak dönemsellik esasına dayalı şekilde gerçekleşmektedir. Dönemsellik esasında harcamalar 1 yıllık bütün bir dönemi, diğer dönemlerden farklı olarak her dönemin kendi faaliyetlerinin incelenmesini kapsamaktadır. Bu da gelir ve gider tahakkuku hesaplarında çeşitli farklılıklar meydana gelmesine neden olmaktadır.

Tahakkuk Fişi

Gerek farklı işlemlerde gerekse taşımacılıkta tahakkuk edilen vergi ödemelerinin ödeme tarihi ve tebliğ edilen vergi miktarı, vergi mükellefi olan kişiye tahakkuk fişi aracılığı ile iletilmektedir. Ödenmek zorunda olunan vergi borcunun son tarih aralığında olduğunu belirtmek için tahakkuk fişi kullanılmaktadır. Tahakkuk fişi üzerinde, vergi borcunu ödemesi gereken kişinin bilgileri ve bununla birlikte ödenecek vergi borcuna dair diğer detaylar da yer almaktadır. 

Tahakkuk fişi genel olarak bakıldığında, söz konusu olan vergi için ödeme emri şeklinde de kabul edilebilir. Vergi mükellefinin söz konusu vergi borcuna herhangi bir itirazı olmaması durumunda, bu vergi ödemesine dayalı işlemler de çeşitli belgeler ile mükellefe bildirilmektedir. Ödenmesi gereken verginin, ödenmesi gerektiğini belirten belgeye ise tahakkuk fişi adı verilmektedir. Tahakkuk fişi üzerinde vergi borcunu ödemesi gereken kişinin bilgileri, tahakkuk edilen verginin tutarı ve verginin son ödeme tarihi gibi bilgiler yer almaktadır. Tahakkuk fişi üzerinde yer alan bilgiler çerçevesinde ilgili vergi için ödemeler yapılmaktadır. Tahakkuk fişi üzerinde yazan vergi tutarının, belirtilen tarihe kadar yapılmaması durumunda çeşitli yasal sorunlar ile karşılaşılmaktadır. Vergi mükellefinin tahakkuk fişinde belirtilen vergi borcu ödemesini yerine getirmemesi halinde haciz süreci ya da benzeri durumlar ile karşılaşılabiliyor. 

Bu ve bunun gibi konularda aklına takılan tüm ulaşım soruların için bizimle iletişime geçebilir, ihtiyaç duyduğun bilgilere uzman ekibimiz aracılığı ile ulaşabilirsin!