Gümrük Vergisi Nedir? & Oranları Nelerdir?

Bir eşyanın bağlı olduğu ülke gümrüklerine giriş çıkışlarında alınan bedel, gümrük vergisi olarak adlandırılır. Eşyalara uygulanan ithalat ve ihracat sırasındaki geçişler, belli bir ücret karşılığında gerçekleşir. Bu miktarın içerisinde uluslararası taşıma ücreti ve sigorta bedeli yer alır. Gümrük yükümlülüğünün başlangıcından itibaren sayılan vergi tarifesindeki hesaplamalar, CIF kıymetler üzerinden gerçekleşir. Avrupa Birliği tarafından toplam ederi 1500 euroyu geçmeyen eşya üzerinden uygulanan vergi oranlarında posta ve kargo ile gönderim dikkate alınmaz. Buradaki temel prensip, eşya üzerinde gümrükten geçiş sırasında oluşan bedel, navlun uluslararası taşıma ücreti ve sigorta olarak uygulanır. İthalat ve ihracat yapan şirketlerin üzerinde sıklıkla durduğu gümrük vergisi nedir sorusunu kısaca bu şekilde yanıtlayabiliriz. Gümrük kanunları gereği ihracat sırasında ödenecek vergi %20′ den %30′ a çıkarılır. Ayrıca gelen eşyanın ÖTV kanuna göre 4.listede yer alması sonucunda %20 oranında ek vergi tahsilatı yapılır. Gümrükten gelen ve giden tüm eşya ve mallardan alınan bu vergilerin oranı, Gümrük İdaresi tarafından belirlenir. Bu karara sonrasında brüt 30 kiloyu geçmeme şartı da eklendi. 1500 euroyu geçmeyen ilaç gönderimi de bu vergilendirme dahilinde işleme alınır. Gümrük geçişlerinde yolcuların yanlarında getirdikleri sigara, gıda, alkollü içecek ve kozmetik kategorilerinde bulunan eşyaları için de 430 euro maktu vergi ödemekle yükümlüdür. 15 yaşından küçük olanların geçişlerindeki üst sınır 150 euro olarak sınırlandırılır. 

Gümrük Vergisi Oranları

Yurt dışından Türkiye’ye getirilen her eşya için farklı bir vergilendirme sistemi mevcuttur. Hem ihracat hem de ithalat yapan şirketleri ilgilendiren vergilerin, yurt dışından ürünü satın alan kişilerce ödenmesi gerekir. Her ülke kendi prosedürleri çerçevesinde vergi uygulamalarını benimser. Farklı detaylara göre şekillenen bu oranlara dikkat ederek ithalat ve ihracatın gerçekleştirilmesi gerekir. Ticaret yapılan her  işlemde gümrük vergisi uygulanır. Sağlık, kozmetik, gıda, kitap ve diğer yazılı kaynaklar için alınan gümrük vergileri belirlenen oranlar üzerinden gerçekleşir. Tıp ve endüstri alanında araştırmalar için getirilen dokümanların dışında bilgi edinmek amacıyla gelen eşyalarda vergi muafiyeti uygulanır. Bu tip materyallerin vergiden muaf olabilmesi için Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanan laboratuvar ve merkezler adına gönderiminin olması gerekir. Bu kapsamda yapılan gönderimlerde vergi oranları sıfır olarak sayılır. Gümrük vergisi oranları, ülkelerin konumlarına göre belirlenir. Avrupa Birliği üyesi olan ülkelerden gelen eşyalardan %18, diğer ülkelerden ise %20 oranında vergi uygulaması yapılır. Kitap ve benzeri araştırma kaynaklarında bu oranlar sıfırlanır. Bu oranlarda gelen eşyanın değerinin 1500 euroyu geçmeme şartı bulunur. Eğer gelen eşya,  4. listede yer alırsa bu vergilere ek olarak %20 ilave ücret tahsis edilir. Genel anlamda alınan vergiler gümrük vergisi olarak adlandırılsa da aslında alt kategorilerde farklı vergilendirme detayları yer alır. Sık ihracat yapan firma ve tüzel kişiler, bu prosedürler hakkında detaylı bilgi edinerek mevzuatlara hakim olabilir. 

Gümrük Vergisi Oranları Nelerdir?

15 Mart 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kararlara göre 1 Mayıstan itibaren uygulanan vergi oranları şu şekildedir:

• Avrupa Birliği üyesi ülkelerden gelen mallar için %18
• Çin ve Amerika gibi ülkelerden getirilen eşyalarda %30
• Filistin, Makedonya,  İsrail,  Güney Kore ve Fas gibi EFTA üyesi olan ülkelere ilave vergi uygulaması yapılmamasına karşılık 1 Mayıs 2022 sonrasında bu durum ortadan kalkar. 

Vergi oranlarında bölgesel değişiklikler ve bazı kalem eşyalardan alınan ek vergiler değişkenlik gösterir. Ürünün satış bedeli ve bağlı olduğu kategori de vergilendirme sırasında fark oluşmasına sebep olur. Bu veriler, ihracatı bireysel olarak gerçekleştiren kişilere uygulanır. Bazı durumlarda vergi muafiyet kanunu da uygulanır. Yurt dışından test ve numune ürünleri getiren kurumlardan vergi ödemesi alınmaz. Buradaki amaç gelen malların ticari bir emtia olarak görülmemesidir. Evlenerek başka bir ülkeye giden kişinin yanında getirdiği çeyiz ve eşyaları da temel ihtiyaç kapsamında olduğundan vergilerden muaf tutulur. Gümrük vergisinden muaf olan kurumlar; Milli Savunma Bakanlığı, MİT, Ticaret Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı olarak sıralanır. Bu kurumlara görev kapsamında ihraç edilen mal ve eşyalardan gümrük vergisi talep edilmez. Dış ticaretin teşvik edilmesi projelerinde yer alan işletmeler de bu durumlarını ispat ederek ödedikleri vergi iadesini geri alabilir. Bazı ürün gruplarının ihraç edilmesi de iade kuralları çerçevesinde gerçekleşir. 

Gümrük Vergisi Nasıl Ödenir?

Gümrük Vergisi azı kalemlerde hiç alınmazken bazı ürünlerde de 4. liste üzerinden vergilendirme gerçekleştirilir. Tıraş makinesi,  telefon, klima, saç spreyi,  parfüm, buzdolabı ve soğutucu ürünler, tabanca ve havyar gibi kişisel kullanımda üst seviyeye hitap eden ürünlerden ekstra vergi alımı yapılır. Türkiye’ye ithal edilen tüm ürünler için gümrük vergi alımı gerçekleşir.  İhracat yapan kişilerin dile getirdiği Gümrük vergisi nasıl ödenir sorgusu internetten cevabı aranan sorular arasında önceliklidir. Ödeme sırasında beyanname numarasının bağlı olduğu Gümrük Saymanlık Müdürlüğüne vergi miktarınızı  ödeyebilirsiniz. Bunların dışında yetkili kamu bankaları da gümrük vergisi ödemelerini kabul eder. Ziraat, Vakıf, Emlak Katılım Bankaları, Ziraat, Vakıfbank ile Halkbank vergi ödemelerinin yapılabileceği kurumlar arasında bulunur. Ayrıca posta yolu ve kargo ile gelen malların gümrük vergisi, gönderiyi teslim eden operatöre de ödenebilir. Burada yapılacak ödemenin en geç 7 iş günü içerisinde gerçekleşmesi  hukuki  bir yükümlülüktür. Bu süreyi aşan ödemelerde ceza uygulaması bulunur. Bankaların internet bankacılığı  üzerinden ve mobil şubelerden de vergi ödemeleri alınır. Ödeme noktalarını kontrol ederek konumunuza uygun yerlerden ödemenizi gerçekleştirebilirsiniz. Süresinde ödenmeyen vergilere vade tarihinden geçerli olmak üzere gecikme zammı uygulaması yapılır. Üzerinizde olan gümrük vergisi miktarı ve cezaya düşen kısmı, e-devlet üzerinden kolay bir şekilde öğrenebilirsiniz. İhracat yapan kişilerin sıklıkla karşılaştığı vergi yükümlülüğü, düzenli ödemelerle sorun haline gelmez. 

Gümrük Vergisinde GTIP Nedir? 

12 haneden oluşan bir kod olan GTIP,  gümrük tarife istatistik pozisyonunun kısaltılmış halidir. Uluslararası ticarette mal ve eşyalar bazı kodlarla kısaltılır. Gümrükte binlerce ürünü daha kolay kategorize etmek için bu tarz kodlandırmalar yapmak gerekir. Gümrüğe giren, çıkan ürünlerin menşei ve içeriği hakkındaki bilgiler bu kodlar sayesinde bilinir. Kodların ilk 6 hanesi ülkeler tarafından ürünlere tanımlanır. Sonraki gelen 2 harf bölge kodu olarak yazılır. Kalan son iki hane ise malın istatistik kodunu kategorize eder. Bu kodlar ihraç edilecek malın gümrüklerden geçişlerinde kolaylık sağlar. GTIP kodu her ülkenin kendi sisteminden bulunabilir. Türkiye’de bu kodu TUİK sitesi üzerinden edinebilirsiniz. Yurt dışından gelen tüm ürünlere uygulanacak olan gümrük vergisi, malın içeriğine ve paketleme koşullarına göre değişkenlik gösteriyor. Her ürünün kendi kategorisinde temel ihtiyaçların dışında kalanlar belli oranlarda vergi ödemesi ile getirilir. Gümrük vergisi ülke sanayisinin korunmasında etkin rol oynar. Gelir kaynağı olarak da ülkelere katkısı olan vergi, yurt dışından gelen eşyaların kontrollü olarak geçmesini sağlar. Bu oranların belirlenmesinde ülke bazında faydalı olabilecek ürünlerin daha düşük vergilendirme imkanları ile getirilmesi amaçlanır. Vergilerin gereğinden fazla olması, yerli  sanayinin korunması yolunda atılan olumlu bir adımdır. Her ülkenin kendi politikalarına göre belirlenen gümrük vergileri, Bakanlık tarafından resmi gazete aracılığıyla duyurulur. Belli aralıklarla yenilenen oranlar, ülkelerin prosedürlerine göre belirlenir.