Gümrük Hatları Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Firma ya da kişilerin gümrük işlemleri gerçekleştirebilmesi için öncelikle ilgili gümrük idarelerine başvuru yaparak Gümrük Beyanı teslim etmesi gereklidir. Gümrük beyanı gerçekleştirildikten sonra, ilgili beyan dahilinde gümrük idaresi tarafından eşyaların kontrolü gerçekleştirilir. Eşya kontrollerinde ise gümrük idaresi tarafından belirlenen, çeşitli hatlar üzerinden bu kontroller tamamlanır. Gümrük idaresi tarafından Gümrük Beyanı içerisinde yer alan tüm eşyaların kontrolünün yapıldığı bu sürece ise Beyanın Kontrolü adı verilmektedir. Bu nedenle gümrük hatları ve eşya kontrolü konusunda fikir almak için öncelikle tüm işlemlerin nasıl gerçekleştiği incelenmelidir.

Gümrük Beyanı Nedir?

Gümrük beyanı, uluslararası ticaret alanında çalışan firma ve kişilerin Türkiye’den çıkan ya da Türkiye’ye giriş yapan tüm eşyaların işlemlerini gerçekleştirmek için gümrük idarelerine teslim etmesi gereken belgedir. Gümrük Beyanı üzerinde işleme dahil olan tüm eşyaların detaylı şekilde açıklaması yapılmalı, bununla birlikte yapılan işlem de tarif edilmelidir. İthalat ve ihracat işlemlerine başlanması için gümrük idarelerine teslim edilen Gümrük Beyanı, bunun ardından ilgili idare tarafından incelenmektedir. İncelemeler sırasında herhangi bir sorun nedeni ile işlemlerin daha uzun sürede tamamlanmaması için, beyan üzerindeki tüm bilgiler önceden kontrol edilmelidir.

Gümrük Beyanı teslim edildikten sonra, gümrük idareleri tarafından beyanın kontrolü gerçekleştirilir. Beyanın kontrolü sırasında gümrük idareleri tarafından gerekli görülen durumlarda ek belgeler ve açıklayıcı bilgiler istenebilir. Beyanın kontrolü noktasında gümrük idarelerinin uyguladığı prosedürler genel olarak 2 farklı şekilde incelenmektedir. Bunlar:

• Teslim edilen gümrük beyannamesinin kontrol edilmesi ve beyannameye ek olarak verilen tüm belgelerin de doğruluğunun araştırılmasıdır. Gümrük idaresi tarafından yapılan kontrollerin ardından beyanname üzerinde yer alan bilgilerin doğruluğunun kanıtlanması için idare tarafından firma ya da kişilerden ek belgeler de istenebilmektedir. Bu belgelerin gümrük idaresi tarafından verilen süre içerisinde teslim edilmesi, sürecin mümkün olan en kısa sürede tamamlanmasını sağlar.
• Gümrük idareleri tarafından uygulanan bir diğer işlem ise gümrük beyannamesi üzerinde ifade edilen eşyaların muayene edilmesidir. Yapılan muayene işlemleri, eşyaların beyannamede belirtilen şekilde olup olmadığının kontrol edilmesini sağlar. Gümrük idareleri tarafından eşya muayenesi gerek görülmeyen durumlarda eşyalara dair tüm nitelikler, beyanname üzerinde yazan hali ile kabul edilmektedir.

Gümrük Beyanı Kontrolü

Gümrük beyanının kontrolü, gümrük idareleri tarafından belirtilen çeşitli hatlar ile gerçekleştirilmektedir. Gümrük beyanına dahil olan eşyaların kontrolünde hangi prosedürlerin izlenmesi gerektiği ve hangi memur tarafından kontrollerin yapılacağı, çeşitli bilgisayar yazılımları ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenmektedir. Bu kontroller genel olarak Ticaret Bakanlığı’nın risk analizi çerçevesinde belirlenmektedir. Günümüzde, gümrük beyanının kontrolünde izlenen hatlar aşağıda verilen şekilde sıralanmaktadır:

• Kırmızı Hat
• Sarı Hat
• Mavi Hat
• Yeşil Hat

Yukarıda belirtilen farklı kontrol hatları, eşyaların kontrollerinde uygun görülen durumlarda işleme alınmaktadır. Tüm eşyaların kontrolünde tüm hatlar kullanılmak yerine, bu eşyanın dahil olduğu ya da uygulanması gereken kontrol işlemlerine göre uygun hat gümrük idareleri tarafından seçilmektedir. Peki, yukarıda verilen farklı kontrol hatları hangi detayları içermektedir?

Kırmızı Hat

Kırmızı hat kontrolü, gümrük idareleri tarafından uygulanan klasik kontrol mekanizması olarak ifade edilmektedir. Kırmızı hat çerçevesinde gümrük beyanında yer alan eşyaların fiziki olarak muayeneleri gerçekleştirilir ve beyanda belirtilen eşya özellikleri ile fiziksel olarak tespit edilen özellikler karşılaştırılarak bilgilerin doğruluğu onaylanır. Kırmızı hat kontrolleri, gümrük beyanının ve beyan ile birlikte teslim edilen ek belgelerin kontrolünü de kapsamaktadır.

Sarı Hat

Sarı hat kontrolü gümrük idareleri tarafından eşyaların fiziksel olarak muayene edilmesi gerekli görülmeyen durumlarda kullanılmaktadır. Geçici ithalat belgesi ve farklı ayrıcalıklara dahil olan eşyaların kontrollerinde, sarı hat gibi kontrol mekanizmalarından yararlanılmaktadır. Sarı hat kontrolleri çerçevesinde sadece teslim edilen gümrük beyannamesi üzerinde yer alan bilgilerin doğruluğu ve beyannameye ek olarak eklenen belgelerin birbiri ile uyumlu olup olmadığı kontrol edilmektedir. Ancak sarı hat kontrollerinde eşyaların direkt olarak fiziksel muayenesi ya da kontrolleri gerçekleştirilmez.

Mavi Hat

Mavi hat kontrolleri, sadece özel durumlarda uygulanan kontrol mekanizmalarından biridir. Bir ürün ya da eşyanın mavi hat kontrolleri kapsamında değerlendirilmesi için Ticaret Bakanlığı tarafından onaylanmış kişi statüsüne ya da yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasına sahip kişiler tarafından ithalat ya da ihracatın gerçekleştirilmesi gereklidir. Mavi hat kontrolü yapılacak olan eşyalar için beyanname ve ek belge kontrolleri ile birlikte eşyaların fiziksel muayenesi gibi prosedürler uygulanmamaktadır. Gümrük idareleri tarafından gerekli görülen durumlar haricinde eşyalara herhangi bir kontrol uygulanmamaktadır. Ancak fiziksel kontrol ya da muayene gerektiren durumlarda da eşyalar gümrük idaresi tarafından eşyanın sahibine teslim edildikten sonra planlanan kontroller gerçekleştirilmektedir.

Yeşil Hat

Yeşil hat prosedürleri çerçevesinde değerlendirilen eşyaların fiziksel olarak muayenesi ya da kontrolü gerçekleştirilmez. Bununla birlikte eşyaların ithalat ve ihracat işlemine geçilmesi ya da mal sahibine teslim edilmesi için gümrük beyannamesi ve ek belgelerin kontrol edilmesi ve birbiri ile uyumlu olup olmamasının incelenmesi gibi prosedürler de uygulanmamaktadır. Yeşil hat kontrolleri kapsamında değerlendirilen eşyalar direkt olarak üzerinde herhangi bir kontrol uygulanmadan gümrüklerden geçebilir.

Gümrük Beyanı Kontrollerinin Tamamlanması

Gümrük beyanı ve bu beyana dahil olan eşyaların üzerinde yapılan tüm kontrollerin tamamlanması için, gümrük idareleri tarafından yapılan kontroller sonucunda herhangi bir belge eksikliği ya da bilgiler arasında uyuşmazlık durumlarının görülmemesi gerekir. Gümrük beyanı kontrolü sonucunda gümrük beyannamesi ve belgeler ya da ürünler üzerinde bir yanlışlık görülmemesi halinde eşyalar mal sahibine teslim edilir. Ancak eşyaların teslim edilebilmesi için aşağıdaki şartların yerine getirilmiş olması gereklidir.

• Eşyanın gümrük vergileri ödenmemişse bu vergilerin ödenmesi gerekir. Gümrük vergilerinin ödenmiş sayılması için vergilerin bir teminata bağlanmış olması da yeterlidir.
• Eşyanın bağlı bulunduğu gümrük tarafından belirtilen ek durumlar var ise, bu durumlarında yerine getirilmesi gereklidir. Ancak gerekli durumlar farklı gümrük rejimlerine göre değişiklik gösterebileceği için eşyaların teslim alınmasına engel olacak durumlar hakkında gümrük idarelerinden bilgi alınması daha doğru olacaktır.
• Gümrük beyannamesi onaylanan eşyaların yasaklayıcı ya da kısıtlayıcı herhangi bir önlem çerçevesinde değerlendirilmemesi gereklidir. Bu durumda öncelikle eşyaların teslim alınmasını engelleyen yasaklayıcı durumların engellenmesi gereklidir.

Gümrük beyannamesi üzerinde verilen bilgiler ya da tanımlanan eşyada görülen herhangi bir uyuşmazlık durumunda, gümrük idareleri tarafından farklı işlemler uygulanmaktadır. Eşya muayenesi sırasında yaşanan uyuşmazlık durumlarında genellikle kişilere herhangi bir para cezası uygulanmamakla birlikte, vergi artırımı da uygulanmaz. Ancak çeşitli durumlarda beyanname üzerinde belirtilen eşyalardan ek vergiler alınması gereken işlemlerde, bu ek vergiler ceza olarak yansıtılarak ödeme alınmaktadır. Bununla birlikte gümrük beyannamesi üzerinde belirtilen eşyaların özellikleri ile yapılan fiziksel muayene ile ulaşılan bilgilerin uyuşmaması durumunda, ilgili durumun niteliğine bağlı olarak Kaçakçılıkla Mücadele Mevzuatı çerçevesinde işlemler uygulanması gerekebilir.

İlgili gümrük rejiminin prosedürlerine ya da direkt olarak gümrük mevzuatına göre, önceden belirtilen durumlar çerçevesinde eşyaların kontrolleri eşyalar, sahibine teslim edildikten sonra da gerçekleştirilebilir. Yapılan bu kontroller ise eşyalar teslim edildikten sonra çeşitli ticari işlemler sırasında düzenlenecek olan veriler ya da ticari belge üzerinden gerçekleşmektedir. Eşyalara dair veri ve belgelerin kontrol edilmesi sırasında, eşya muayenesi mümkün ise bu noktada eşyaların fiziksel muayenesi de gerçekleştirilir.

Bu ve bunun gibi aklına takılan tüm ulaşım soruların için bizimle iletişime geçebilir, ihtiyaç duyduğun bilgilere uzman ekibimiz aracılığı ile ulaşabilirsin!